Neysluvísitalan 'sannur vinur'

 

Ástæðan fyrir því að ég fer að blogga er þessi hugtök í þjóðfélaginu sem við köllum verðbólgu og sú eining sem notuð er og er kölluð neysluvísitala .

Í júní þegar kom að mánaðrlegum afborgunum af 12.000.000 kr húsnæðisláninu þá kom í ljós að liður sem kallast verðbætur hafði hækkað lánið um ca.400.000 kr.

Brá þó nokkuð við þetta og skrifaði grein til Fréttablaðsins sem ég fékk ekki birta.

Fjallaði sú grein aðallega um þessa ákvörðun ríkisvald að auka lánveitingar á verðtryggðum lánum til kaupenda fasteigna á meðan fasteinaverð færi lækkandi og lánin hækkandi.

Einnig gerði ég mér grein fyrir að ég hafði ekki hugmynd um út frá hvaða forsendum einhverjir þættir í þjóðfélaginu sem við köllum verðbógu gætu hækkað lánið svona mikið.

Þannig að næsta skref var að kynna sér hvernig neysluvísitala er reiknuð út.

Ætlunin mín í þessum skrifum er að birta niðurstöður þeirrar rannsóknar ásamt mínum eigin hugrenningum á þeim forsendunum sem eru notaðar.

Liður 1.

Hvernig er neyslumunstur þjóðar ákveðinn til að setja inn í vísutölu?

Hann er þannig ákvarðaður að valdar eru fjölskyldur og einstaklingar hvaðanæva af landinu til að taka þátt í könnunum einu sinni á ári og eru notuð 3 ár til viðmiðunar til að búa til hlutfallstölur það er að segja hve mikið vægi hefur hver neysluþáttur miðað við 100% skalla*.                    Þessi könnun er svo notuð til að búa til eftirfarandi línurit samantekið frá Hagstofu Íslands. (sleppi undirliðum)Notaði ég liðinn:

Meðalneysla og -stærð heimila á ári eftir búsetu frá 2002

Hér má sjá að neysluþáttunum er skipt niður í 12 yfirþætti merktir frá 01 til 12. ath að bláa svæðið er árið 2006 og gefur útreikningur á þessum í hlutfalli við fjölda heimila út árið 2006.

	Hlutfall
	Höfuðborgarsvæ	Annað þéttbýli	Dreifbýli	Alls	Alls	Alls	Alls	Alls	Alls
				2006	2005	2004	2003	2002	Mismunur
01 Matur og drykkjarvörur	12,35	13,44	14,19	12,83	12,94	14,41	15,2	15,9	-3,07
02 Áfengi og tóbak	2,89	2,7	2,92	2,85	2,98	3,24	3,71	3,8	-0,95
03 Föt og skór	4,9	4,72	3,91	4,74	4,82	5,18	5,53	5,7	-0,96
04 Húsnæði, hiti og rafmagn	27,5	23,56	19,03	25,56	25,37	22,9	22,45	20,1	5,46
05 Húsgögn, heimilisbúnaður o.fl.	6,18	7,15	5,97	6,39	6,61	5,93	5,85	5,8	0,59
06 Heilsugæsla	3,41	3,07	3,65	3,36	3,61	3,83	3,94	3,6	-0,24
07 Ferðir og flutningar	15,03	15,12	26,55	16,43	15,61	15,72	12,94	14,7	1,73
08 Póstur og sími	2,86	3,94	3,72	3,22	2,94	3,08	3,22	3,1	0,12
09 Tómstundir og menning	12,45	14,43	10,19	12,64	12,87	13,09	13,9	14,4	-1,76
10 Menntun	0,79	0,62	0,28	0,69	0,58	0,5	0,56	0,5	0,19
11 Hótel og veitingastaðir	5,1	4,21	4,35	4,8	4,92	5,21	5,41	5,4	-0,6
12 Aðrar vörur og þjónusta	6,53	7,03	5,25	6,49	6,77	6,9	7,29	6,9	-0,41
	99,99								0,1
Fjöldi heimila	61,79	25,72	12,49	100

Á þessu línuriti má sjá breytingar á meðalneyslu á milli áranna 2002 til 2006 í hlutfallstölum. Þannig má lesa út úr þessu að minna af ráðstöfunartekjum fara í mat lið 01 á árinu 2006 heldur en á árinu 2002 sem nemur 3,07% minnkun á meðan það er 5,46% aukning á lið 4 sem er húsnæðisliðurinn og má líklega rekja til hækkunar á íbúðarverði.(Reiknuð húsaleiga 042).

Hér kemur svo útskýringarnar á hvernig tölfræðilíkanið er útfært. Hagstofa Íslands*

1.2 Tölfræðileg hugtök

Rannsóknareiningin er heimili og úrtak er tekið tilviljanakennt úr Þjóðskrá. Valið er úr fjölskyldunúmerum fólks á aldrinum 18-74 ára, án tillits til búsetu eða hjúskaparstöðu. Þátttakendur verða allir sem búa á heimili þess sem dreginn er út.
Neysla: Kaup heimila á vöru og þjónustu. Beinir skattar og lífeyrissjóðsiðgjöld, vextir og afborganir, sektir, félagsgjöld og styrkir teljast ekki til neyslu.
Heimili: Allir einstaklingar sem bjuggu undir sama þaki og höfðu sameiginlegt heimilishald meðan á útgjaldarannsókn stóð.
Neyslueining: Vog sem er útbúin til þess að hægt sé að taka tillit til mismunandi stærðar heimila og þess að útgjöld aukast ekki alltaf í réttu hlutfalli við fjölda heimilismanna. Hver einstaklingur á heimili fær tiltekið vægi eftir aldri sínum og stærð heimilis. Tvenns konar vogir eru notaðar, aðrar frá OECD þar sem fyrsti fullorðinn fær vægið 1, aðrir vægið 0,7 og börn fá vægið 0,5. Hinar vogirnar notar Eurostat en samkvæmt þeim fær fyrsti fullorðinn vægið 1, aðrir vægið 0,5 og börn 0,3. Þessi kerfi gera bæði ráð fyrir að við 13 ára aldur verði útgjöld unglinga þau sömu og fullorðinna.
Tekjur: Ráðstöfunartekjur heimilis. Lagðar eru saman launatekjur, lífeyris- og bóta-greiðslur og hlunnindi allra heimilismanna, ennfremur fjármagnstekjur og aðrar tekjur ef einhverjar eru. Frá tekjum dragast álagðir skattar. Þegar talað er um tekjur á mann í niðurstöðum þessarar rannsóknar er átt við ráðstöfunartekjur deilt með fjölda heimilismanna.

 

Gott mál eitthvað er ég farinn að skilja betur í þessu.

 Enn það vaknar strax upp ein mikilvæg spurning um hver er skilgreiningin á neyslu?

Voru ekki auglýsingar sem hljóðu svona á tímabili . Eyddu í sparnað!

Getur verið að sá hluti rástöfunartekna heimilanna svo sem lífeyrisgjöld ,auka lífeyrisgreiðslur, fastur sparnaður á mánuði inn á reikninga og fl. sé neysla með öfugum formerkjum????

Þannig að lífeyrissparnaður gæti fallið undir svipaðan útreikningar lið eins og reiknuð húsaleiga 042, nema þar kæmi inn mótvægi sem lækkar verðbólguna í samræmi við eign í lífeyrissjóð.

Eins væri með sparnað inn á reikninga þá mætti reikna til mótvægis við t.d lið 7.1 bílakaup.

Ég skil ekki út af hverju sá þáttur að ef einstaklingarnir fara að spara og leggja fyrir hefur ekki afmarkarkandi áhrif á neysluvísitöluna og þá um leið verðbólguna.

Til hvers er þá verið að hafa svona háa vaxtastefnu?

• *(sjá Hagstofu  /neysla og verð ýmsa vörutegunda/lýsigögn/rannsókn á útgjöldum heimilanna)  (http://hagstofan.is/pages/1517/?src=../../vorulysingar/v_transporter.asp?filename=V01031.htm)

 

 

Liður 2.

Hér er ætluninn að fjalla áfram um neysluvísöluna í næsta þætti.